ULGI REHABILITACYJNE I ODLICZENIA

Kto ma prawo do skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej?

Ulga rehabilitacyjna

W rocznym rozliczeniu podatkowym podatnik może korzystać z odliczenia od dochodu wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu pozostają osoby niepełnosprawne.

Dla kogo ulga:

Warunkiem odliczenia wydatków na cele rehabilitacyjne lub ułatwienie wykonywania czynności życiowych, jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:

• orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności – znacznego; umiarkowanego lub lekkiego, przy czym:

  1. do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji (naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację).
  2. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.
  3. do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

• orzeczenia lekarza orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy, ustalone na podstawie art. 12 ust. 2 i niezdolności do samodzielnej egzystencji, ustalone na podstawie art. 13 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które traktowane są na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;

• orzeczenia lekarza orzecznika ZUS o niezdolności do samodzielnej egzystencji, ustalone na podstawie art. 13 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które jest traktowane na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;

• orzeczenia lekarza orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy, ustalone na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest traktowane na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności;

• orzeczenia lekarza orzecznika ZUS o częściowej niezdolności do pracy, ustalone na podstawie art. 12 ust. 3, oraz celowości przekwalifikowania, o którym mowa w art. 119 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest traktowane na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności.

• decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, przy czym renta z tytułu niezdolności do pracy jest świadczeniem przysługującym osobie ubezpieczonej, która spełniła łącznie następujące warunki:

  1. jest niezdolna do pracy (całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu), co zostało stwierdzone orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS-u,
  2. ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy (jego długość uzależniona jest od wieku ubezpieczonego, w którym niezdolność powstaje),
  3. niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych i nieskładkowych albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.


Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.
Ostatni warunek nie ma zastosowania w przypadku osoby, która jest całkowicie niezdolna do pracy i udowodni okres składkowy oraz nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety i 25 lat dla mężczyzny.

Ubezpieczony, którego niezdolność do pracy powstała w wyniku wypadku w drodze do pracy lub z pracy, nie musi spełniać kryterium dotyczącego wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego.

• decyzji przyznającej rentę szkoleniową – jeśli ubezpieczony spełni warunki przyznania renty z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy i uzyska orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, jest kierowany do powiatowego urzędu pracy w celu przekwalifikowania. W tym czasie przysługuje mu renta szkoleniowa przez okres sześciu miesięcy.

• decyzji przyznającej rentę socjalną, przy czym przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

  1. przed ukończeniem 18. roku życia;
  2. w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25. roku życia;
  3. w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

• orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, przy czym orzeczenie takie jest nadawane, jeżeli osoby takie mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Opiekun osoby niepełnosprawnej a ulga

Sytuacją typową jest, gdy wydatek ponosi niepełnosprawny, posiada dowód na jego poniesienie i to on odlicza w swoim zeznaniu rocznym ulgę rehabilitacyjną. Z odliczenia skorzystać może jednak również podatnik, na którego utrzymaniu pozostają następujące osoby niepełnosprawne: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe – jeżeli dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają dwunastokrotności kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. z 2013 r. poz. 982 i 1650, z 2014 r. poz. 1175 i 1682, z 2017 r. poz. 1543 oraz z 2018 r. poz. 933), w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego. Do dochodów nie zalicza się alimentów na rzecz dzieci oraz zasiłku pielęgnacyjnego, świadczenia uzupełnijącego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji oraz jednorazowego świadczenia pieniężnego na rzecz emerytów i rencistów (13 emerytury).

W 2021 r. kwota tego dochodu wynosi 14 400 zł.

W takim przypadku dowody poniesienia kosztów mogą dotyczyć opiekuna (np. faktury mogą być wystawiane na jego imię i nazwisko).

Przeznaczenie wydatków:

  • adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
  • przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
  • zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego,
  • zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
  • odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym,
  • odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne,
  • opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, w kwocie nie przekraczającej w roku podatkowym 2.280 zł,
  • utrzymanie psa asystującego – w wysokości nie przekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł,
  • opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa,
  • opłacenie tłumacza języka migowego,
  • kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia,
  • leki – w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo),
    Przykład
    Jeśli w styczniu wydatki na leki wyniosły 120 zł, można odliczyć jedynie 20 zł z tej kwoty. Jeśli w jakimś miesiącu wydatki na leki nie przekroczyły 100 zł, wówczas kwoty poniżej 100 zł za ten miesiąc nie można odliczyć w PIT.
    Podczas wypełniania deklaracji w naszym programie należy wpisać pełne kwoty wydatków na leki nie pomniejszone o 100 zł za każdy miesiąc.
    Program sam odliczy 100 zł z każdego miesiąca i na koniec zsumuje tylko wszystkie nadwyżki ponad 100 zł w poszczególnych miesiącach.
  • odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne:
  • osoby niepełnosprawnej – karetką transportu sanitarnego,
  • osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 – również innymi środkami transportu niż wymienione w lit. a),
  • używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną  albo dziecko niepełnosprawne, które nie ukończyło 16 roku życia  w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł,
  • odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
  • na turnusie rehabilitacyjnym,
  • w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne,
  • na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia.

Grupy inwalidztwa

Dla powyższych celów jako osobę z:

• I grupy inwalidztwa – należy rozumieć osobę, w stosunku do której orzeczono:

  1. całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo
  2. znaczny stopień niepełnosprawności,

• II grupy inwalidztwa – należy przez to rozumieć osobę, w stosunku do której orzeczono:

  1. całkowitą niezdolność do pracy albo
  2. umiarkowany stopień niepełnosprawności.

Dokumenty:

Wysokość wydatków ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie (faktury, rachunki, paragon – połączony z oświadczeniem podatnika o poniesieniu wydatku), z wyjątkiem:

  • opłacenia przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, w kwocie nie przekraczającej w roku podatkowym 2.280 zł,
  • utrzymania psa asystującego – w wysokości do 2.280 zł,
  • używania samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną  albo dziecko niepełnosprawne, które nie ukończyło 16 roku życia – limit jest niezależny od dokumentacji i odliczenie przysługuje do wartości 2.280 zł.

W powyższych trzech przypadkach jako dowód podatnik musi dodatkowo:

  • wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika;
  • okazać certyfikat potwierdzający status psa asystującego.

W 2019 r., 2020 r. i 2021 r. nie ma natomiast obowiązku okazywać dokumentu potwierdzającego zlecenie i odbycie niezbędnych zabiegów leczniczo-rehabilitacyjnych.

Refinansowanie wydatków

Wydatki powyższe podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) w całości ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

W przypadku, gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie. 

Uwaga zmiany w uldze rehabilitacyjnej PIT za 2022 – Nowy Polski Ład. Nowy Polski Ład to pakiet licznych zmian, który wprowadza szereg nowych metod i zasad płacenia podatku w 2022 r. i latach kolejnych. Jej skutki odczują wszyscy podatnicy. Dlatego warto zapoznać się z szczegółowym opisem i sprawdzić, czy Twoje podatki będą wyższe czy niższe?
Polecamy nasz poradniki: ulga rehabilitacyjna 2022 na pieluchy i pieluchomajtki